BCG Matrix คืออะไร? วิเคราะห์ศักยภาพธุรกิจว่ารุ่งหรือร่วง!

BCG Matrix กับการเติบโตและส่วนแบ่งทางการตลาด

BCG Matrix แบ่งผลิตภัณฑ์หรือหน่วยธุรกิจออกเป็น 4 กลุ่มหลักตามอัตราการเติบโตของตลาดและส่วนแบ่งทางการตลาด เพื่อช่วยให้ผู้บริหารสามารถวางแผนลงทุน พัฒนา หรือตัดสินใจเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ได้อย่างแม่นยำ ซึ่งแต่ละกลุ่มมีลักษณะและกลยุทธ์ที่เหมาะสมแตกต่างกันไป ดังนี้

1. Stars (ดาว) สินค้าที่มียอดขายดี และตลาดยังเติบโต

เป็นตัวแทนของธุรกิจหรือสินค้าที่มีอัตราการเติบโตสูงและมีส่วนแบ่งทางการตลาดสูง ผลิตภัณฑ์หรือธุรกิจในกลุ่มนี้มีศักยภาพในการสร้างรายได้และผลกำไรสูง แต่อาจต้องมีการลงทุนอย่างต่อเนื่องเพื่อรักษาตำแหน่งผู้นำ เพราะมักจะต้องเผชิญกับการแข่งขันที่สูงมาก

หากเป็น Stars สามารถนำไปตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ได้ คือควรลงทุนเพิ่มเติมเพื่อรักษาและเพิ่มส่วนแบ่งทางการตลาด

ตัวอย่างธุรกิจและสินค้าประเภท Stars

• iPhone สมาร์ตโฟนที่ขายดีและอยู่ในตลาดที่ยังเติบโตอย่างต่อเนื่อง
• Tesla Model 3 รถยนต์ไฟฟ้ายอดนิยมในตลาด EV ที่กำลังขยายตัวทั่วโลก
• Samsung Smart TV เทคโนโลยีใหม่พร้อมฟีเจอร์ล้ำ ๆ ในตลาดที่ยังขยายตัวอยู่เสมอ
• TikTok แอปโซเชียลที่มีอัตราการเติบโตสูงและมีฐานผู้ใช้งานจำนวนมากทั่วโลก

2. Cash Cows (วัวนม) ขายดีมานานแต่ตลาดเริ่มอิ่มตัว

เป็นตัวแทนของธุรกิจหรือสินค้าที่มีอัตราการเติบโตต่ำ แต่มีส่วนแบ่งทางการตลาดสูง ผลิตภัณฑ์หรือธุรกิจในกลุ่มนี้ มีโอกาสเกิดกำไรสูง ส่วนใหญ่จะสร้างกระแสเงินสดได้อย่างสม่ำเสมอ ต้องลงทุนเพื่อโปรโมตและหาตลาดใหม่ ๆ แต่ด้วยการมีความต้องการในการลงทุนต่ำ ทำให้สามารถนำกระแสเงินสดนี้ไปใช้เพิ่มโอกาสทางการตลาดและสนับสนุนธุรกิจในกลุ่มอื่นได้

หากเป็น Cash Cow สามารถนำไปตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ อย่างการรักษาความเป็นผู้นำและใช้กระแสเงินสดที่ได้ไปลงทุนในกลุ่ม Stars หรือ Question Marks

ตัวอย่างธุรกิจและสินค้าประเภท Cash Cows

• MacBook แม้จะไม่โตมากในตลาด Laptop แต่ขายดีและทำกำไรสูง
• Coca-Cola เครื่องดื่มยอดนิยมที่ครองตลาดมายาวนาน
• KitKat ช็อกโกแลตแบรนด์ดังที่ยังคงเป็นที่ชื่นชอบ แม้ตลาดจะไม่โตมากแล้ว
• Microsoft Office ตลาดซอฟต์แวร์องค์กรที่อาจจะดูนิ่ง แต่ยังคงทำกำไรได้อย่างเสถียร

3. Question Marks (เครื่องหมายคำถาม) เปิดตัวใหม่ ยังไม่แน่ใจว่าจะปังหรือแป้ก

เป็นตัวแทนของธุรกิจหรือสินค้าที่มีอัตราการเติบโตสูง แต่มีส่วนแบ่งทางการตลาดต่ำ ธุรกิจหรือสินค้าในกลุ่มนี้ส่วนใหญ่จะสร้างกำไรได้น้อย แต่ขายได้เรื่อย ๆ ต้องเจอกับอุปสรรคบ่อย จึงมีความไม่แน่นอนสูง ต้องมีการพิจารณาอย่างรอบคอบว่าจะลงทุนเพิ่มเติมเพื่อเพิ่มส่วนแบ่งทางการตลาดและก้าวไปเป็น Stars หรือจะถอนตัวหากมีศักยภาพไม่เพียงพอ

หากเป็น Question Marks สามารถนำไปตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ได้ว่า ควรมีการพิจารณาว่าจะลงทุนพัฒนาให้ตอบโจทย์ลูกค้าเพื่อเพิ่มส่วนแบ่งทางการตลาด หรือทำการตลาดอื่นที่หลากหลาย

ตัวอย่างธุรกิจและสินค้าประเภท Question Marks

• Apple Vision Pro แว่น AR แบบ Mixed-Reality ที่เปิดตัวใหม่ ยังอยู่ในช่วงทดลองตลาด
• ผลิตภัณฑ์ AI ใหม่ ๆ จากสตาร์ตอัป มีโอกาสเติบโตเร็ว แต่ยังไม่เป็นผู้นำ
• รถยนต์ไฟฟ้าแบรนด์รอง อยู่ในตลาด EV ที่เติบโตเร็ว แต่ยังไม่ได้รับความนิยมสูง
• Google Stadia ตอนเปิดตัวใหม่ เข้าตลาดเกม Cloud ที่โตเร็ว แต่ยังไม่สร้างฐานผู้ใช้

4. Dogs (สุนัข) ​​สินค้าเก่าที่เริ่มขายไม่ออกแล้ว

เป็นตัวแทนของธุรกิจกิจหรือสินค้าที่มีอัตราการเติบโตต่ำ และมีส่วนแบ่งทางการตลาดต่ำ ผลิตภัณฑ์หรือธุรกิจในกลุ่มนี้มักไม่สร้างผลกำไรมากนัก ด้วยอัตราการเติบโตที่ต่ำมาก อาจเป็นภาระต่อธุรกิจโดยรวมและไม่คุ้มค่าต่อการลงทุนต่อไป ควรพิจารณาปรับปรุงหรือยกเลิกผลิตภัณฑ์เหล่านี้

หากเป็น Dogs สามารถนำไปตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ได้ว่าจะลดการลงทุนลง เลิกทำ เปลี่ยนไปทำธุรกิจอื่นแทน หรือทำการรีแบรนด์ (Rebranding)

ตัวอย่างธุรกิจและสินค้าประเภท Dogs

• iPod ที่หมดความนิยมและแทบไม่เหลืออยู่ในตลาด
• BlackBerry แบรนด์ที่เคยรุ่งแต่ตกอันดับไปแล้วในตลาดมือถือ
• Nokia Feature Phone โทรศัพท์มือถือปุ่มกดที่ไม่สอดคล้องกับพฤติกรรมผู้ใช้ในยุคปัจจุบันอีกต่อไป
• Yahoo Mail อีเมลที่ผู้ใช้งานลดลงอย่างต่อเนื่อง

อย่างไรก็ตาม เราควรวิเคราะห์ด้วยข้อมูลล่าสุดเสมอ เพราะตำแหน่งของสินค้าใน BCG Matrix เปลี่ยนแปลงไปตามสภาพตลาด ทำให้สินค้าบางชิ้นอาจอยู่ในจุดเปลี่ยน เช่น จาก Star กลายเป็น Cash Cow หรือแม้แต่ Question Mark กลายเป็น Dog ก็ได้เช่นกัน